آنچه در این مطلب خواهید خواند
سرویس و نگهداری دیگ بخار؛
سرویس و نگهداری دیگ بخار شامل چندین گام مهم است که برای حفظ عملکرد بهینه و ایمنی دیگ بخار ضروری است. این مراحل شامل این موارد می شود:
- تست و بازرسی دوره‌ای: انجام تست‌ها و بازرسی های دوره‌ای روی تجهیزات، سیستم‌ها و قطعات دیگ بخار به‌منظور اطمینان از عملکرد صحیح آنها.
- تعویض قطعات فرسوده: قطعات فرسوده مثل شیرآلات، سوپاپ‌ها، سنسورها و… باید به‌منظور جلوگیری از خطرات ناشی از خراب شدن یا نقصان عملکرد، به‌موقع تعویض شوند.
- پاک‌سازی و رفع رسوبات: پاک‌سازی وسیله از رسوبات و کثافت‌های مختلف به‌منظور حفظ کارایی دیگ بخار.
- تعمیرات و نگهداری پشتيبان: انجام تعمیرات و نگهداري پشتيبان برای جلوگيري از خطر خاموشي یکپارچۀ دیگ بخار.
- آموزش کاربران: آموزش کاربران دربارۀ استفادۀ صحيح، نگهداري مناسب و رفع خطا در صورت لزوم.
- ثبت دقيق عملکردهای دیگ بخار: ثبت دقيق عملکردهای دیگ بخار در فضای رایانه‌ای یا باند‌های جدید الکترونیک كافى است.
- استفادۀ قطعات یدکی اصلی: استفادۀ قطعات یدکی اصلی هنگام تعمیر، باعث حفظ کیفیت دیگ بخار مى شود.
- رعایت استانداردهای ایمنی؛
عملیاتی که باید در هر شیفت برای سرویس و نگهداری دیگ بخار باید انجام گیرد:
برای سرویس و نگهداری دیگ بخار در هر شیفت، به‌صورت خلاصه به روش‌های زیر است:
- نظافت سالن دیگ بخار در راستای اصول بهداشت محیط، هم از نظر گازهای مضر و هم از نظر نظافت ظاهری گردوخاک و رسوب و روغن انجام شود.
- اصول ایمنی دیگ بخار به‌طور دقیق رعایت شود. آموزش به کاربران به‌صورت کامل انجام شود.
- انجام آزمایشات روزانه در هر شیفت در مورد آب و تصفیه آب انجام شود که هم باعث پوسیدگی و خرابی لوله ها نگردد و هم راندمان کار دیگ بخار خوب باشد.
با توجه به اینکه ممکن است دیگ‌های بخار دچار خطراتی شوند، بهتر است به موارد زیر بیشتر توجه کنید:
- روزانه بهتر است که سوپاپ اطمینان را با دست حرکت دهید که رسوبات ایجاد شده باعث خرابی نشوند.
- روزانه شیر متصل به لولۀ کنترل و آب نماها باز شود و آزمایش شود.
تقویم نگهداری از دیگ بخار
تقویم و برنامۀ زمانی برای سرویس و نگهداری دیگ بخار به‌صورت برنامۀ روزانه، هفتگی، ماهیانه، فصلی است که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
برنامه روزانه سرویس و نگهداری دیگ بخار
- شیر ورودی آب به داخل شیشه‌های آب‌نما را ببندید و شیر تخلیه‌اش را بازکنید. بخار باید به‌سرعت از شیشه‌ها عبور کند. اجازه دهید برای چند ثانیه بخار خارج شود. شیر تخلیه آب‌نما را ببندید و شیر ورودی آن را باز کنید. آب باید به‌سرعت داخل شیشه‌های آب باید به‌سرعت داخل شیشه‌های آب‌نما گردد. اگر این عمل به‌کندی انجام شود، یکی از مجراها گرفته می‌شود که باید در اولین فرصت رفع اشکال شود.
- شیر تخلیه دیگ بخار را باز کنید و اجازه دهید تخلیه برای مدت چند ثانیه انجام شود (این عمل برای کاستن املاح موجود در آب است). طریقۀ استفاده از مواد شیمیایی که به‌وسیلۀ دستگاه سختی گیر انجام می‌شود، توسط سازندگان آن دستگاه ارائه می شود.
- شیشه بازدید شعله در عقب دیگ را باید در صورت کثیف بودن تمیز نمود.
- شعلۀ كم LOW و شعلۀ زیاد HIGH را بازدید کنید.
- فنجانک (CUP) مشعل را روزانه بوسیله پارافین یا گازوئیل و پارچه تمیز کنید.
- تمیزکردن فنجانک یا پودرکنندۀ سوخت توسط لبۀ تیز یا وسیلۀ نوک‌تیز اکیداً ممنوع است و در صورت تکرار، از بالانس خارج می‌شود و باید آن را عوض کرد.
- اجزاء مشعل را تمیز نگهدارید و روغنهای نشتی را روزانه تمیز و محل نشت را آب بندی نمایید.
برنامه هفتگی سرویس و نگهداری دیگ بخار
- در حالتی که مشعل روشن است، با حضور ناظر دیگ‌های بخار، کلید پمپ تغذیه آب را روی حالت خاموش قرار دهید و بگذارید در اثر تبخیر سطح آب دیگ پایین بیاید. سطح آب وقتی به علامتی که روی شیشۀ آب‌نما جهت سطح آب کم گذاشته‌شده است رسید، باید مشعل خاموش شود و چراغ سطح آب کم روشن و زنگ خطر شروع به کار کند.کلید قطع اخطار صدای زنگ را قطع می‌کند و اجازه می‌دهد سطح آب به علامت سطح آب خیلی کم EXTRA LOW WATER برسد. در این لحظه، چراغ سطح آب خیلی کم روشن می‌شود و دوباره زنگ اخطار شروع به کار می‌کند. بعدازاینکه این مراحل خوب کنترل شد، پمپ را روشن می‌کند و آب دیگ را کامل می‌کند، مشعل را روشن می‌کند. این مراحل برای اطمینان از عملکرد سیستم کنترل آب انجام می‌پذیرد. دیگر لازم نیست مدت زیادی در حالت سطح آب خیلی کم EXTRA LOW WATER باقی بماند.
- علامت‌های خبری دیگری نظیر زنگ‌ها و لامپ‌ها را کنترل کنید.
- اگر در مراحل فوق اشکالی مشاهده شد سریعاً جهت رفع آن اقدام کرده و در صورت عدم موفقیت از سرویسکار متخصص استفاده نمائید.
- فیلتر سه‌راه صافی پمپ تغذیه را کنترل کنید و در صورت نیاز تمیز کنید.
- وقتی که مشعل در حال کار میباشد چشم الکترونیکی را از جای خود خارج کنید باید بلافاصله شعله قطع و چراغ اخطار روشن آژیر شروع بکار نماید بدین ترتیب مدار کنترل شعله بررسی میگردد.
- چشم الکتریکی را با پارچه‌ای نرم و تمیز پاک کنید و در جای خود قرار دهید.
- الکترودهای جرقه زن و فنجانک سوخت (CUP) را کنترل کنید در صورت مشاهده رسوب آنها را پاک نمائید.
- در صورت وجود جعبۀ دنده‌های روغن روی مشعل سری A و B، سطح روغن را بازدید کنید و در صورت کثیف بودن، بعد از خاموش‌کردن مشعل، آن را عوض کنید.
- اتصالات دمپر هوا و سوخت را کنترل کنید
طرح ماهانۀ سرویس و نگهداری دیگ بخار؛
- یاطاقانهای پروانه را گریسکاری کنید.
- موتورهای الکتریکی را طبق دستورالعمل کارخانۀ سازنده روغن‌کاری کنید.
- پمپ تغذیه را از نظر نشتی و ایجاد سرو صدا بررسی کنید.
- صافی سوخت را بازبینی کنید و در صورت نیاز با گازوئیل شست‌وشو کنید.
- صافی پمپ آب را باز کرده و در صورت نیاز رسوبات و گرفتگی احتمالی را رفع و صافی را کاملاً تمیز نمائید. MONA
- تمامی اتصالات و شیرآلات را از نظر نشتی کنترل کنید و در صورت اشکال، آنها را رفع عیب کنید.
برنامه فصلی سرویس و نگهداری دیگ بخار
- مشعل را کاملاً تمیز کنید و از نظر نشتی کنترل کنید.
- لوله های پاس دو و سه را توسط برس مخصوص (در صورت وجود دوده در داخل لوله ها) تمیز نمائید.
- دریچه‌های آدم‌رو و دست‌رو را باز کرده، داخل دیگ را کاملاً از لحاظ رسوب و زنگ‌زدگی بازدید نمائید.
* تذکر: موارد ۲ و ۳ را در اولین فصل کاری دیگ انجام دهید و بعد به میزان کاری که از دیگ استفاده می‌شود، می‌توان برنامه‌ریزی کرد؛ یعنی می‌توان تعیین کرد که باید در چه فاصلۀ زمانی لوله‌ها و در چه فاصلۀ زمانی داخل دیگ را بازدید کرد؛ ولی باید در نظر داشت که حداکثر زمان تمیزکاری لوله‌ها بیش از سه ماه نباشد؛ چون با تمیز نگه داشتن لوله‌ها، راندمان دیگ بیشتر خواهد بود؛ چنانچه سطوح لوله برای مدت طولانی تمیز نشود، علاوه بر پایین آمدن ظرفیت اسمی تولید بخار، دیگ عمر لوله‌ها نیز کاهش خواهد یافت.
روش‌های تمیزکاری و نگهداری دیگ بخار
با بازکردن درب‌های جلو و عقب دیگ، می‌توان به تمام لوله‌ها دسترسی پیدا کرد. از جلو دیگ با برس مخصوص، داخل لوله‌ها را از رسوبات و دوده‌ها پاک کنید. رسوبات و دوده‌ها پشت دیگ جمع می‌شوند. دوده‌ها و رسوبات پاس دوم لوله‌ها در محفظۀ احتراق و دوده‌های پاس سوم لوله‌ها در جعبۀ دود عقبی جمع خواهد شد. این رسوبات دوده‌ای را بسادگی می‌توان از بین برد. با برداشتن درِ مدور محفظۀ احتراق، می‌توان به درون این محفظه راه یافت و دوده‌ها یا رسوبات دوده‌ای را که آنجا جمع‌شده است، پاک کرد و از داخل جعبۀ دود عقب می‌توان دوده‌ها و رسوبات دوده‌ای را که در آن محل جمع‌شده اند، بیرون آورد و کاملاً پاک کرد.
برای نصب مجدد درب‌های جلو و عقب، به محکم بودن و آبندی بودن آنها باید توجه کرد و در هر بار که درب‌ها را باز می‌کنید، اگر به اتصالات صدمه‌ای رسید، آنها را تعمیر یا تعویض کنید.
خاموش‌کردن دیگ بخار
برای خاموش‌کردن دیگ بخار در تأسیسات، ابتدا باید از اطمینان حاصل شود که همه‌ی سیستم‌های ایمنی و قطعات الکتریکی قطع‌شده باشند. سپس مراحل زیر را دنبال کنید:
- بررسی دمای دیگ بخار: اول باید مطمئن شوید که دمای دیگ به‌حد ایمن کاهش‌یافته است.
- قطع سوخت: سپس باید سوخت را به‌صورت کامل قطع کنید و منابع تغذیه آن را قطع کنید.
- خاموش‌کردن آب: درمورد دیگ‌های با آب، باید پمپ آب را خاموش کرده و به‌صورت کامل تخلیه کرد.
- تخلیه بخار: در صورت لزوم، بخار موجود در دیگ را تخلیه کرد.
- اطلاع‌رسانی: هرگز نباید فراموش شود که این عمل به همکاران و مسئولان مربوطه اطلاع داده شود.
- پروانه‌ها و درپوش‌ها: پروانه‌ها و درپوش‌های دستگاه را باز نکنید تا حین خاموش‌شدن چک شوند.
روش خاموش‌کردن دیگ بخار برای مدت کوتاه
برای خاموش‌کردن دیگ بخار برای مدت نسبتاً کوتاه، مثلاً در شب، می‌توان به یکی از دو طریقۀ زیر عمل کرد:
۱. شیر بخار دیگ را بسته به دیگ و پمپ تغذیه را روی حالت اتومات بگذارید. با این روش، در تمام شب، فشار داخل دیگ حفظ‌شده و آمادۀ استفاده در صبح است؛ گرچه در این حالت کار کرد، دیگ بخار بدون اپراتور و ناظر انجام می‌گیرد؛ اما این قاعده را باید با شرکت بیمه در میان بگذارید تا آنها روش شما را تأیید کنند.
۲. شیر بخار دیگ را ببندید. پمپ را روی کنترل دستی قرار دهید و سطح آب را تا نزدیکی بالای شیشۀ آب‌نما بالا ببرید. این عمل به‌منظور جبران انقباض حاصل از پایین آمدن دما و فشار است. پمپ را خاموش کنید. بگذارید مشعل در فشار ۱۵۰ PSI خاموش شود. کلید پمپ تغذیه و کلید مشعل را روی حالت خاموش بگذارید. وقتی مشعل متوقف شد، باید آن را بازکنید و درحالی‌که فنجانک سوخت (cup) گرم است، آن را تمیز نمایید.
اگر این کار در حالت گرم انجام نگیرد، تشعشع و حرارت حاصله باعث خشک شدن و جمع‌شدن رسوب کربن روی فنجانک سوخت (cup) خواهد شد. شیر تغذیه آب را ببندید؛ چنانچه در طول شب فشار دیگ پایین بیاید. این کار از پرشدن آب داخل دیگ جلوگیری می‌کند. در شروع بعدی، قبل از روشن کردن دیگ، حتماً شیر تغذیه آب را بازنمایید. شیشه‌های آب‌نما و سطح آب را کنترل کنید و چشم الکتریکی و شیشۀ دریچۀ دید شعله در عقب دیگ را تمیز کنید.
روش خاموش‌کردن دیگ بخار برای مدت طولانی
می‌توان برای خاموش‌کردن دیگ بخار برای مدت طولانی به یکی از طریقه‌های زیر عمل کرد:
۱- روش خشک‌کردن دیگ بخار؛
وقتی دیگ را خاموش کردید، لوله‌ها و صفحات لوله گیر (تیوپ پلیت) کوره و تمام سطوحی که با حرارت و گاز تماس دارند، باید از دوده‌های احتراق تمیز شوند. بعد از تخلیه بخار و نیم گرم شدن دیگ، آب دیگ را تخلیه کنید و دریچه‌های منهول و هندهول و مدهول را باز کنید و گل‌ولای و رسوبات و جرم‌ها را خارج کنید و داخل دیگ را کاملاً تمیز کنید. بایستی سعی شود داخل دیگ کاملاً خشک شود و رطوبت آن هرچه ممکن است، گرفته شود.
شناورهای کنترل‌کننده سطح آب را بیرون آورید و محفظه‌های آنها را از رسوبات و پوسته‌های زنگ تمیز و خشک کنید و دوباره مونتاژ کنید. شیرهای خروج هوا و تخلیه دیگ و تخلیه بخار را بازکنید. درحال‌حاضر انواع مواد شیمیایی در بازار موجود است که با به‌کارگیری آنها می‌توان دیگ را در حالت خاموش نگهداری کرد. در طول مدت خاموش‌کردن دیگ، بایستی در عرض هفته دو یا سه بار موتورها را بچرخانید تا محور موتورها به مدت طولانی در یک وضعیت باقی نماند.
۲ – روشی که دیگ بخار آبگیری شده باشد.
وقتی دیگ آبگیری شده باشد، دیگ را خاموش کرده و سعی شود حباب‌های داخلی وجود نداشته باشد و آب دیگ هر هفته یک‌بار آزمایش شود و مواد شیمیایی ذخیره‌شده برای تصفیۀ آب در تمام مدت برای جلوگیری از اکسیداسیون تزریق شود. همچنین ضروری است هر روز یک‌بار شیر بخار را باز کنیم و دیگ را برای مدت ده تا پانزده دقیقه با شعله‌ای زیاد کار کنیم.