نه تنها لازم است که آب استخر همچون آب آشامیدنی تصفیه شود، بلکه ضروری است که به منظور مقابله با آلودگی های فردی شناگران، مقداری از مادۀ ضد عفونی کننده در داخل استخر به صورت معلق باقی بماند.
جهت ابقاء این باقی مانده، استفاده از ضد عفونی کننده هایی همچون کلر یا برم مرجح است. چنانچه لامپ های ماوراء بنفش درست نصب شوند، می توان از آن ها یا از ازن تزریقی به آب، برای ضد عفونی آب استخر استفاده نمود. این روش ها باقی مانده ای در داخل استخر جای نمی گذارند.
آنچه در این مطلب خواهید خواند
روشهای ضد عفونی کردن:
- کلرزنی
- هیپوکلریت زن ها
- کلر مایع
- کلر آمونیاک
- بروم
- ازن
- پرتو ماوراء بنفش
1. روش کلرزنی:
ثابت شده است که کلر مطلوب ترین مادۀ ضد عفونی آب استخر است.این ماده کیفیتی دارد که برای ضد عفونی ایده ال
است. کلر به باکتری های موجود در آب استخر حمله کرده، آن ها را نابود می کند و قادر است باقی ماندۀ معلق لازم برای مقابله با آلودگی های فردی شناگران را در داخل استخر ایجاد نماید. میزان این باقی مانده باید بین 0/3تا ppm0/5 بوده و از این حدود تجاوز نکند.افزایش بیش از حد باقی ماندۀ معلق کلر موجب افزایش خاصیت اسیدی آب گردیدۀ pH آن می شود و باعث تحریک اعضای مخاطی بدن می شود، مگر اینکه pH آب کنترل گردد. مقدار کلر مورد نیاز برای ابقاء باقیمانده معلق مطلوب داخل استخر به مقدار کلر لازم برای ضد عفونی کردن آب جبرانی و آب استخر و موقعیت استخر بستگی دارد ( استخر سرپوشیده با روباز). در زمان پیک بار استحمامی در استخر، مقدار مصرف کلر بیشتر از بار استحمامی متوسط است؛ زیرا میزان باکتری ها و مواد ارگانیک ورودی به آب بیشتر است. چنانچه استخر در فضای باز باشد، تجربه نشان داده است تابش نیرومند انوار خورشید موجب هدر رفتن سریع کلر باقی مانده می شود و استفاده از وسیلۀ کلرزنی با ظرفیت بزرگ تر را ایجاب می نماید. دستگاه های کلرزنی عموماً باید در استخرهای سرپوشیده برای دزاژ حداکثر ۲ ppm و در استخرهای روباز برای دزاژ حداکثر ۴ ppm ظرفیت داشته باشد. کلرزنی معمولا با استفاده از کلرین های گازی یا هیپوکلریت ها صورت می گیرد. گرچه استعمال مستقیم گاز یا هیپوکلریت ضد عفونی آب استخر را به اندازه ای انجام می دهد، روش مرجع این است که ابتدا کلر را در مقداری آب حل کرده و سپس محلول غلیظ را به جریان آب استخر وارد نمود. این کار امکان توزیع یکنواخت کلر در آب استخر را از طریق ورودی ها فراهم می آورد. لوله ای که برای انتقال محلول کلر به کار می رود، می تواند شیلنگ لاستیکی که به خوبی تقویت شده و یا لوله ای از جنس پلی وینیل کلراید باشد. به لحاظ اینکه کلر به عنوان مادۀ ضد عفونی آب استخر امتحان خود را پس داده و مورد قبول قرار گرفته است. کارخانجات سازنده روش های اتوماتیک برای واردکردن دزاژ لازم برای ابقای میزان دقیق باقی ماندۀ کلر در آب استخر ابداع کرده اند.
۲. هیپوکلریت زن ها
دستگاه های هیپوکلریت زنی عموماً نوعی پمپ دیافراگم یا پیستونی کوچک هستند که به راحتی نگهداری و به سادگی تنظیم می شوند. مقدار محلول را می توان با جابه جایی دیافراگم یا پیستون تنظیم کرد و بدین ترتیب، دزاژ دقیقی را به داخل آب استخر تزریق کرد. محلول هیپوکلریت را می توان در استخرهایی که روزانه به پاوند کلر نیاز دارند، به گونه ای اقتصادی مورد استفاده قرار داد. گرچه از وسایل هیپوکلریت زنی برای ظرفیت های بیشتر نیز می توان استفاده کرد، معمولاً توصیه می شود که برای ظرفیت های زیاد از گاز کلر زن ها استفاده شود. بیشتر محلول های استفاده شده در چنین تأسیساتی تقریباً یک درصد هستند؛ بنابراین با حصول دزاژ بهتر، می توان به راحتی درصد مذکور را افزایش داد. این دستگاه ها را می توان در هر جایی نصب کرد و به وسایل دیگر مرتبط کرد؛ اما دربارۀ فاصلۀ افقی بین آن ها باید دقت کرد؛ چراکه هرچه این فاصلۀ بیشتر باشد، افت فشار افزون تر خواهد شد.
3. کلر مایع
چنانچه گاز کلر در داخل سیلندرهای آهنی سنگین تحت فشار قرار گیرد تبدیل به مایع می شود و با آزاد شدن فشار مجددا به گاز تبدیل می شود. معلوم شده است که برای استخرهایی که به بیش از یک پاوند در روز کلر نیاز دارند این سیلندرها اقتصادی ترین شیوه تهیه کلر می باشند. اما با وجودی که خود سیلندرها هیچ خطری ندارند، نمی توان از خطرات کلر در حالت گازی چشم پوشید. مطابق قوانین، لازم است در جایی که قرار است از سیلندرهای کلر استفاده شود، یک اتاق مجزای کاملا گازبندی شده برای تجهیزات کلرزنی پیش بینی شود. این اتاق باید به نحو مناسبی تهویه شود تا گاز کلر نشست کرده در اثر شکستن سیلندر و یا انفجار، به خارج دفع گردد. همچنین باید در جایی بیرون از این اتاق، ماسک های گاز در دسترس باشند. مضافا جهت کاستن از خطرات احتمالی باید در این اتاق از کلیدهای برق و لامپ های ضد انفجار استفاده نمود. به لحاظ بالا بودن قابلیت انحلال کلر در آب، اغلب توصیه می شود که بر فراز سیلندرها یک آبپاش اضطراری نصب گردد.این آبپاش باید دارای شیری در بیرون اتاق مذکور باشد تا در زمان نشست گاز کلر بتوان با بارش آب، گاز را جذب و به سیستم فاضلاب دفع نمود.
3 .کلر – آمونیاک
به لحاظ شرایط متغیر عملیاتی، ممکن است استفاده از کلر فقط برای ابقای میزان مطلوب باقی مانده در داخل استخر کافی نباشد. به عنوان مثال، نوسان سریع در بار استحمامی استخر، نگهداری میزان مطلوب باقی ماندۀ کلر در داخل آب را دشوار می سازد. از طرفی چنانچه باقیمانده کلر از میزان 60 ppm نیز با هجوم ناگهانی شناگران به داخل آب، سریعاً زایل می شود. جهت تثبیت میزان باقی ماندۀ کلر تحت بار استحمامی متغیر، اضافه کردن محلول آمونیاک به آب قبل از اضافه کردن کلر ممکن است نتیجۀ مطلوبی داشته باشد. از ترکیب یون کلر ـ آمونیاک، یون کلرامین تشکیل می شود که ضد عفونی آب استخر مؤثر است و از پایداری بیشتری برخوردار است. آمونیاک زنی و آزمایش مربوط به آن به همان شیوۀ کلرزنی صورت می گیرد؛ اما در آزمایش میزان باقی ماندۀ مطلوب باید دقت نمود. آمونیاک زیاده از حد می تواند در نتیجۀ کنش های زیستی با اکسیژن ترکیب شود و به نیترات بدل شود که به طور جدی، صحت آزمایش اورتوتولیدین را تحت تأثیر قرار می دهد. کلر و کلرامین همچنین موجب فساد و تحلیل جلبک ها می شوند؛ ازاین رو شمار دفعات تمیزکردن ضروری کف استخر از جلبک ها را کاهش می دهند. حال بیایید برای مثال، مقدار کلر لازم برای استخری با گنجایش 120375 گالن و سه بار گردش کامل آب در شبانه روز را تعیین کنیم.وزن کل آب در گردش در طول یک روز خواهد شد:
چنانچه به 0/3 تا 0/5 ppm کلر باقیمانده در آب نیاز داشته باشیم( 0/4 استفاده می کنیم)
4. آزمایشات
آب استخر باید برای تعیین میزان کلر باقی مانده، از طریق آزمایش اورتوتولیدن و به منظور برسی تغییرات مقدار کلر باقی مانده توسط دستگاه سنجش که مقدار کلر باقی مانده را با مقادیر استاندارد مقایسه می کند، مرتباً تحت آزمایش قرار گیرد. (شکل ۱۲.) آزمایشی که برای تعیین میزان کلر و کلرامین و باریم باقی مانده در آب صورت می گیرد، آزمایش کلرومتریک استاندارد با استفاده از اورتوتولین است. برای نیترات ها و همچنین عناصر ترکیبی که ممکن است در آب استخر موجود باشند، باید حدود مجازی را منظور کرد.
شکل 12 وسایل تعیین کلر باقی مانده
سایر روش های ضد عفونی آب استخر:
روش های ضد عفونی آب استخر زیر معمولاً پذیرفتنی هستند؛ اما نگهداری یا کنترل باقی مانده از آن ها در داخل آب مشکلاتی به همراه دارد.
5.بروم
این ماده به عنوان ضد عفونی آب استخر با موفقیت استفاده شده و همان کیفیت کلر است. اما به ازای باقی ماندۀ معین، مقدار وزنی مورد مصرف آن حدوداً دو برابر کلر در شرایط مشابه است. بروم، حتی به صورت مایع، از خاصیت خورندگی زیادی برخوردار است و گازهای سنگینی آزاد می کند. که کنترل آن را دشوار می سازد. بروم زنی از طریق تزریق محلول به خط گردش آب و به صورت جوشان در آب استخر انجام می گیرد. با توجه به این واقعیت که در بسیاری از استخرها از بروم استفاده نمی شود، کارخانجات سازنده هیچ نوع دستگاه بروم زنی اتوماتیک را نمی سازند. این امر ایجاب می کند که برای تهیۀ محلول بروم، برای تزریق به خط گردش آب از وسایل موقتی استفاده شود.
6.ازن – (ازون)
ازن برای این که مؤثر باشد باید به نحو صحیحی مورد استفاده قرار گیرد و جهت حصول یک تصفیه کامل آب، باید به مقدار کافی مصرف شود. یک مولکول ازن به جای دو اتم، از سه اتم اکسیژن تشکیل یافته که این سبب ناپایداری شدید آن می باشد. این مولکول از طریق اکسید کردن باکتری ها به سمت ثبات میل می کند. اگر اکسیژن در داخل یک ظرف مخصوص مولد حرارت و در معرض هوای آزاد تحت شارژ الکترونیکی قرار گیرد، ازن ناپایدار حاصل می شود. هوای آزاد ابتدا باید از بخار آب عاری گردد چرا که بخار آب با نیتروژن ضمن شارژ الکترونیکی واکنش شیمیایی صورت داده و تولید اسید می نمایند. پس از تهیه ازن، آن را به صورت محلول در آورده و داخل آب استخر تزریق می کنند. ازن به دلیل ناپایداری زیاد، یک میکرب کش بسیار مؤثر بوده و نگهداری یک باقیمانده ثابت از آن در داخل آب استخر، به هر شکل غیر ممکن است. ازن هیچ بوی بدی نداشته و تحریک کنندگی آن نیز حداقل است.
- پرتو ماوراء بنفش
استفاده از پرتو ماوراء بنفش به عنوان ضد عفونی کننده، نیازمند ساخت اتاقک مخصوص است که آب تصفیه شده از آنجا به داخل استخر وارد شود. این اتاقک در مسیر لامپ های ماوراء بنفش قرار دارد که پرتوهای لازم برای ضد عفونی را ساطع می کنند، قرار دارد. خواص ضد عفونی کننده این پرتو در آب باقی نمی ماند و ازاین رو تأثیر آن محدود به اتاقک مذکور است. چنانچه آب گل آلود از شدت تأثیر پرتو ماوراء بنفش کاسته می شود و لذا خاصیت ضد عفونی کنندگی آن کاهش می یابد. لامپ های ماوراء بنفش گران قیمت اند و به مراقبت زیادی نیاز دارند، بدون اینکه نسبت به کار و هزینۀ مصروفه، باقی مانده ای در آب برجای گذارند.